José van Lieshout. Foto Gemma van der Heyden
De euro’s gaan met de kruiwagen ’t Boekenschop uit
naar goede doelen
door Brabant Cultureel
Dertigduizend boeken in een winkel en eenzelfde aantal elders
in een opslag. En ze verkopen als een trein. José van Lieshout van het
Boekenschop in Tilburg steekt echter de opbrengsten van de verkoop niet in
eigen zak. Nee, die gaan naar goede doelen op het gebied van cultuur, ziekte en
armoede. Daarmee heeft ze tot nu toe 158 instellingen een financieel hart onder
de riem gestoken.
door Rinus van der Heijden
José van Lieshout is initiatiefneemster en coördinator van het Boekenschop.
Zij is vrijwel elke dag te vinden in het pand van de voormalige biologische
winkel De Paardenbloem aan de Bredaseweg 256 in Tilburg. Een winkel die met de
nieuwe bestemming van tweedehandsboekenzaak ook een passende naam heeft
gekregen: het Boekenschop. ‘Het’ jawel, want het verwijst naar het Brabantse
woordje schop in de betekenis van schuurtje of bijgebouwtje. Het
Boekenschop draait nu een dikke vier jaar en vele mensen hebben er hun weg
naartoe al gevonden. Niet alleen uit Tilburg, uit alle hoeken van het land
komen ze en ook uit België.
De ideologie achter het Boekenschop is simpel. Je brengt er jouw
overtollige boeken, maar krijgt er niets voor. Slechts de wetenschap dat de
opbrengst ervan naar een goed doel gaat. “En een hogere plaats in de hemel”,
lacht José van Lieshout. Praktisch alles is welkom: kinderboeken, literatuur,
boeken over kunst, spiritualiteit, techniek, koken, natuur, misdaad,
gezondheid, sport, landen, Brabant, Tilburg en wat al niet meer. Wat de
coördinator en haar vrijwilligers liever niet zien zijn encyclopedieën, oude
studieboeken en afgeschreven bibliotheekboeken. “Weet je hoeveel ruimte die
encyclopedieën in beslag nemen? Ik zeg altijd: laat ze nog maar een jaar of
tien staan, dan zijn ze misschien weer wat waard”, zegt José van Lieshout.
José van Lieshout. Foto Gemma van der Heyden
Goede doelen
Het Boekenschop werkt met vrijwilligers. José van Lieshout en haar team
ontvangen geen cent en alle opbrengsten gaan naar goede doelen. Zelfs hun
koffie en thee betalen de vrijwilligers uit eigen zak. De goede doelen vallen
onder de noemers cultuur, ziekte en armoede. Tot op heden hebben 158
instellingen een donatie gehad. Die kan variëren van tachtig euro – “voor de
aanschaf van een muziekstandaard voor een zangkoor” – tot pakweg 2.500 euro.
Enkele instellingen die een donatie ontvingen zijn Tilburgse Opera,
Asielzoekerscentrum Tilburg-Zuid, Theaterschool Tintelbelle Dongen, Dansproject
Zuid-Afrika, Commissie van Huurders Wandelbos Tilburg en de Tweede Tilburgse
Kinderrevue.
Donaties kunnen worden aangevraagd door Midden-Brabantse instellingen of
personen. “We beperken ons van pakweg Waalwijk tot Hilvarenbeek, maar soms zijn
uitzonderingen mogelijk”, zegt José van Lieshout. “En dat doen we onder het
motto ‘Zij die niet vragen worden overgeslagen’. Dat
betekent dat mensen zelf een aanvraag moeten doen. Het bestuur van onze
stichting bekijkt elke aanvraag. Soms worden mensen doorverwezen naar andere
fondsen, zoals Mooi Zo Goed Zo. Maar die sturen ook wel eens mensen naar ons
door. En natuurlijk zijn er de mond-tot-mond verwijzingen. Als er te weinig
aanvragen worden gedaan en we te veel geld in kas hebben, doneren we aan
bijvoorbeeld de Voedselbank.”
Het feit dat het Boekenschop boeken gratis in ontvangst neemt en er daarna
inkomsten uit verwerft, kunnen tweedehandsboekhandelaren wel eens met lede ogen
aanzien. José van Lieshout beaamt dat volmondig. “Er zullen er zeker zijn die
daar jaloers om zijn. Op woensdagmiddagen taxeert een inkoper bij de grote
boekhandel Gianotten Mutsaers in Tilburg tweedehands boeken. Hij doet dat zo
selectief dat mensen zeggen: we brengen ze wel naar het Boekenschop. De
woensdagmiddag is bij ons altijd druk. Tweedehands boeken niets meer waard? Dat
zou ik niet durven zeggen. Bestsellers van tien, twintig jaar geleden brengen
niets meer op. In eerste instantie zetten we die bij de aanbiedingen voor één
euro of vijftig cent. De ontdekking van de hemel wordt vaak gebracht.
Die gaat weg voor één euro.”
Het Boekenschop aan de Bredaseweg in Tilburg. Foto Gemma van der Heyden
Doodgaan
Mensen komen in groten getale hun boeken brengen. Meestal met dozen
tegelijk. “Veel mensen hebben moeite er afstand van te doen. Bijvoorbeeld omdat
ze weten dat ze doodgaan. Maar meestal komen de boeken vanwege een verhuizing.
Of als het huis volloopt. Zodoende snijdt het mes aan vier kanten: wij zijn
blij met de boeken en de brengers zijn blij met meer plek in hun huis, wij
doneren aan goede doelen en klanten zijn blij dat ze lang gezochte boeken
kunnen kopen.”
Bij het aanbod dat het Boekenschop krijgt, kan van alles zitten. Ook
niet-verkoopbare boeken. “Gelukkig hebben wij een oud-papierman. Hij komt
driemaal per week. Dat is het zoveelste goede doel, want wij willen niets voor
dat oud papier. De oud-papierman zorgt dat de boeken vernietigd worden. Als de
prijs te laag wordt, draaien wij ze net zo door als tomaten”, lacht José van
Lieshout.
Het interieur van de Boekenschop, gezien in een koepelspiegel aan het
plafond. Foto Gemma van der Heyden
Over de prijs gesproken: dat is een van de moeilijkste klussen die geklaard
moeten worden in het Boekenschop. “Iedere vrijwilliger heeft een categorie
boeken onder zijn of haar beheer. Hij of zij bepaalt de prijs. Waarbij de
referentie is: is er vraag naar een boek en hoe staat dit boek op internet: hoe
vaak wordt het aangeboden, is er vraag naar en hoe ziet het boek er uit?” Een
tweede moeilijk punt is het sorteren van de boeken. Wat gaat de winkel in, wat
belandt bij het oud papier? Als een vrijwilliger er wat de prijs betreft niet
uitkomt, bepaal ik de verkoopprijs. Ik weet in het algemeen wat we in voorraad
hebben. Dat is een soort gekte van me, denk ik. Ik ben vooral geïnteresseerd in
oudere literatuur.”
Het lezerspubliek in Tilburg heeft een duidelijke voorkeur voor boeken over
religie, kunst, literatuur en thrillers. Gedichten lopen niet zo goed.
Inmiddels hebben ook niet-individuele lezers de gang naar het Boekenschop
ontdekt. “Scholen die een bieb in de klas willen inrichten, komen ook naar
ons”, zegt José van Lieshout. “Die halen dozen met boeken weg. Maar ook buitenschoolse
opvang, asielzoekerscentra en wijkcentra melden zich. Ik heb geen idee hoeveel
boeken er per week bij ons uit gaan. En wat er binnen komt weet ik ook niet in
cijfers. Laatst stond er een vrachtwagen voor de deur die dertig verhuisdozen
vol boeken kwam brengen. We hebben een hele zondag besteed om ze in te ruimen.”
“Tegenwoordig plaatsen we ook boeken op internet, maar alleen die een waarde hebben vanaf vijftig euro.” Foto Gemma van der Heyden
Ideologie
Rest nog de vraag of al het werk dat José van Lieshout en haar
vrijwilligers verrichten, voortkomt uit een bepaalde ideologie. “We zijn ooit
praktisch begonnen”, is het antwoord, “zonder
ideologisch standpunt. Zo’n vijftien jaar geleden stond ikzelf al op
boekenmarkten. Op zeker moment ben ik het Kindervakantiewerk (KVW) gaan
steunen. Boeken waren toen nog een ondergeschoven kind. Op een van de mei
markten in Tilburg was het KVW met een stand aanwezig. Er stak een storm op,
waardoor alles kletsnat raakte. Het KVW was gefrustreerd en wilde alles weggooien.
Ik heb toen een paar honderd boeken veilig gesteld. En dat is nu uitgegroeid
tot dertigduizend boeken hier in de winkel en evenzoveel in ons magazijn. Daar
staan veel boeken die we dubbel hebben en ook oude literatuur. Tegenwoordig
plaatsen we ook boeken op internet, maar alleen die een waarde hebben vanaf
vijftig euro.”
José van Lieshout benadrukt dat het Boekenschop zijn assortiment niet kan
sturen. “We weten niet wanneer iets binnen komt. Of wij het gat vullen dat De
Slegte achterliet? Nou en of. Wij op onze beurt ondervinden concurrentie van
kringloopwinkels. Die doen alles weg voor vijftig cent of een euro. Bovendien
gaan daar veel handelaren neuzen om er de krenten uit te pikken. Jammer dat er
daar zo onverschillig wordt omgegaan met boeken, dat zou heel anders moeten
zijn.”
Het Boekenschop, Bredaseweg 256,
Tilburg, tel. 06-83219358
elke dag behalve zondag geopend van 12-17 uur, zat. van 10-18 uur.
© Brabant Cultureel – April
2016